Η λεμονιά (Citrus limon) είναι πολυετές, αειθαλές, καρποφόρο δέντρο που ανήκει στα εσπεριδοειδή και αποτελεί προϊόν διασταύρωσης της κιτριάς και της νεραντζιάς πριν από χιλιάδες χρόνια. Φτάνει σε ύψος έως και τα 7 μέτρα και στα κλαδιά της φέρει μυτερά, μακριά αγκάθια. Τα φύλλα είναι μεγάλα, απλά, ελλειψοειδή, γυαλιστερά, με πολύ μικρά, σχεδόν ανύπαρκτα πτερύγια και αναδύουν το χαρακτηριστικό λεμονάτο άρωμα όταν κοπούν. Τα άνθη εμφανίζονται την άνοιξη και είναι λευκού χρώματος, πολύ αρωματικά και ερμαφρόδιτα και φέρονται σε ταξιανθίες ή μονήρη. Τη θέση τους παίρνουν οι καρποί, είτε μετά από γονιμοποίηση είτε και χωρίς (παρθενοκαρπία). Οι καρποί έχουν σχήμα ωοειδές με μυτερές τις άκρες τους, έχουν ωχροπράσινο έως κίτρινο χρώμα φλοιού, ανάλογα την ποικιλία και χαρακτηριστική όξινη γεύση. Αξίζει να σημειωθεί πως υπάρχουν αρκετές ποικιλίες που ανθίζουν περισσότερες από μία φορές το χρόνο (πολύφορες), με αποτέλεσμα να παράγουν λεμόνια καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.

Όπως όλα τα εσπεριδοειδή, έτσι και η λεμονιά φυτεύεται σε τροπικά και υποτροπικά κλίματα. Η κάθε ποικιλία παρουσιάζει διαφορετικές απαιτήσεις και είναι λιγότερο ή περισσότερο ανθεκτική στο ψύχος ή σε υπερβολικά υψηλές θερμοκρασίες. Γενικά, όμως, είναι ευαίσθητη στις θερμοκρασίες κάτω από το μηδέν και χρειάζεται προστασία από ψυχρούς και δυνατούς ανέμους. Η έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία κρίνεται απαραίτητη και ενισχύει την άνθηση και την καρποφορία. Συστήνεται το ετήσιο κλάδεμα ως καλλιεργητική φροντίδα. Αγαπά τα καλά αεριζόμενα, όχι πολύ βαθιά, μέσης σύστασης και καλά αποστραγγιζόμενα εδάφη. Η λεμονιά προσβάλλεται συχνά από έντομα, λόγω των θερμών κλιμάτων που ευδοκιμεί, αλλά και από μύκητες, βακτήρια και ιούς. Απαιτείται συνεχής έλεγχος για τυχόν προσβολές, σωστή τήρηση συνθηκών υγιεινής και ενδεχομένως προληπτικοί ή επεμβατικοί ψεκασμοί. Πολλαπλασιάζεται συνήθως με σπόρο και έπειτα εμβολιασμό της επιθυμητής ποικιλίας, ενώ αν πρόκειται για κάποιο υβρίδιο χρησιμοποιείται και ο πολλαπλασιασμός με μοσχεύματα, ενώ τα τελευταία χρόνια, προωθείται και η μέθοδος της ιστοκαλλιέργειας για δημιουργία νέων φυτών.

Η καλλιέργεια της λεμονιάς γίνεται στην Ελλάδα τα τελευταία 2000 χρόνια. Συναντάται συχνά, μεμονωμένα, σε κήπους και αυλές σπιτιών τόσο στο χώμα, όσο και σε μεγάλες γλάστρες, ώστε οι άνθρωποι να έχουν φρέσκα λεμόνια στην καθημερινότητά τους και να απολαμβάνουν την όμορφη εικόνα και το ιδιαίτερο άρωμά της. Καλλιεργείται, ακόμα, σε μεγαλύτερη κλίμακα από παραγωγούς και πάλι για τους καρπούς της. Αυτοί χρησιμοποιούνται πολύ συχνά σε χυμούς, στη μαγειρική και τη ζαχαροπλαστική, με την οξύτητα που διαθέτουν να συμβάλλει πέρα από τη γεύση και στη συντήρηση των τροφίμων. Ακόμα, εξάγεται και το αιθέριο έλαιο από τα άνθη και τους καρπούς, με εφαρμογές στην αρωματοποιεία, την παρασκευή καλλυντικών ή και φαρμάκων. Σημαντικές είναι και οι ευεργετικές ιδιότητες που προσφέρουν τα συστατικά που περιέχονται στα διάφορα τμήματα του φυτού της λεμονιάς, όπως η βιταμίνη C που αφθονεί στον καρπό της, με πολλές σύγχρονες έρευνες να τεκμηριώνουν και να αποδεικνύουν τις σημαντικές βιολειτουργικές δράσεις στον ανθρώπινο οργανισμό.

Η χορήγηση και η κατανάλωση των φυτών και των βοτάνων πρέπει πάντοτε να γίνεται με την καθοδήγηση κάποιου ειδικού ιατρού – θεραπευτή. Οι παρούσες πληροφορίες δεν αποτελούν συμβουλές για χρήση ή κατανάλωση φυτών και βοτάνων, αλλά έχουν καθαρά ενημερωτικό σκοπό.