Η πορτοκαλιά (Citrus sinensis) είναι πολυετές, αειθαλές, καρποφόρο δέντρο που ανήκει στα εσπεριδοειδή. Φτάνει σε ύψος και τα 8 μέτρα και κατάγεται από τις νότιες τροπικές περιοχές της κεντρικής και ανατολικής Ασίας. Υπάρχουν πολλές ποικιλίες και υβρίδια πορτοκαλιάς, με την καθεμία να εμφανίζει τα δικά της χαρακτηριστικά, ως προς τη μορφολογία του φυτού, την πρωιμότητα, την ανθεκτικότητα, την ποιότητα και την ποσότητα των καρπών. Υπάρχουν, ωστόσο, κάποια βασικά κοινά χαρακτηριστικά. Το χρώμα των βλαστών είναι καφέ – γκρι. Σχηματίζει φύλλα έως 10 εκατοστών, απλά, ωοειδή, λεία, ζωηρού πράσινου χρώματος, με χαρακτηριστικό μετρίου μεγέθους πτερύγιο στη βάση τους. Η ανθοφορία παρατηρείται την άνοιξη, σχηματίζοντας είτε μονήρη είτε σε ταξιανθίες, λευκά, πολύ αρωματικά άνθη. Αυτά, συνήθως, είναι ερμαφρόδιτα, ενώ σπανίως απαιτείται σταυρεπικονίαση με άλλη ποικιλία, λόγω ασυμβίβαστου. Συνηθίζεται, επίσης το φαινόμενο της παρθενοκαρπίας, που σε πολλές περιπτώσεις είναι και επιδιωκόμενη. Ο καρπός είναι ράγα ειδικής μορφής, που καλείται εσπερίδιο, φτάνει και τα 30 εκατοστά σε διάμετρο, έχει πορτοκαλί και συμπαγή φλοιό. Το ενδοκάρπιο, που είναι και το βρώσιμο τμήμα είναι πορτοκαλί έως κόκκινου χρώματος, ανάλογα με την ύπαρξη ανθοκυανών, αποτελείται από τα καρπόφυλλα ή φέτες και ενδέχεται να περιέχει σπέρματα μικρού μεγέθους. Η περίοδος ωρίμανσης των καρπών διαφέρει και εξαρτάται από την ποικιλία.

Η πορτοκαλιά, όπως και όλα τα εσπεριδοειδή ευδοκιμεί σε τροπικά ή υποτροπικά κλίματα. Η κάθε ποικιλία παρουσιάζει διαφορετικές απαιτήσεις και είναι λιγότερο ή περισσότερο ανθεκτική στο ψύχος ή σε υπερβολικά υψηλές θερμοκρασίες. Γενικά, όμως, είναι ευαίσθητη στις θερμοκρασίες κάτω από το μηδέν, ενώ και σε πολύ ζεστά καλοκαίρια μπορεί να εμφανίσει σημαντική καρπόπτωση. Τα ώριμα και παραγωγικά δέντρα είναι συνήθως και τα πιο ανθεκτικά. Η έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία κρίνεται απαραίτητη και ενισχύει την άνθηση και την καρποφορία. Συστήνεται το ετήσιο κλάδεμα ως καλλιεργητική φροντίδα. Αγαπά τα καλά αεριζόμενα, όχι πολύ βαθιά, μέσης σύστασης και καλά αποστραγγιζόμενα εδάφη. Η πορτοκαλιά προσβάλλεται συχνά από έντομα, λόγω των θερμών κλιμάτων που ευδοκιμεί, αλλά και από μύκητες, βακτήρια και ιούς. Απαιτείται συνεχής έλεγχος για τυχόν προσβολές, σωστή τήρηση συνθηκών υγιεινής και ενδεχομένως προληπτικοί ή επεμβατικοί ψεκασμοί. Πολλαπλασιάζεται συνήθως με σπόρο και έπειτα εμβολιασμό της επιθυμητής ποικιλίας, ενώ αν πρόκειται για κάποιο υβρίδιο χρησιμοποιείται και ο πολλαπλασιασμός με μοσχεύματα, ενώ τα τελευταία χρόνια, προωθείται και η μέθοδος της ιστοκαλλιέργειας για δημιουργία νέων φυτών.

Η καλλιέργεια της πορτοκαλιάς γίνεται από τους ανθρώπους εδώ και χιλιάδες χρόνια, με σκοπό κυρίως τη συγκομιδή των καρπών της. Αυτοί καταναλώνονται νωποί, ως φρούτο ή για χυμούς, αλλά και σε πληθώρα συνταγών μαγειρικής και ζαχαροπλαστικής. Κυρίως χρησιμοποιείται το ενδοκάρπιο, αλλά και ο φλοιός. Εξάγεται, ακόμα, και το αιθέριο έλαιο από τα άνθη, τα φύλλα ή το φλοιό των καρπών, με πολλές εφαρμογές στην αρωματοποιεία, την παραγωγή καλλυντικών, αλλά και φαρμάκων, χάρη και στην υψηλή της περιεκτικότητα σε βιταμίνη C. Πολλές σύγχρονες έρευνες έχουν γίνει και συνεχίζουν να γίνονται για τα φυτοχημικά συστατικά που περιέχονται στα διάφορα τμήματα από το δέντρο της πορτοκαλιάς, με ισχυρές αντιοξειδωτικές, αντικαρκινικές, αντιμικροβιακές και άλλες ιδιότητες. Μάλιστα, γίνονται μελέτες για πιθανές συνεργηστικές δράσεις με συστατικά άλλων φυτών, ανοίγοντας το δρόμο για πολλές ελπιδοφόρες ανακαλύψεις.

Η χορήγηση και η κατανάλωση των φυτών και των βοτάνων πρέπει πάντοτε να γίνεται με την καθοδήγηση κάποιου ειδικού ιατρού – θεραπευτή. Οι παρούσες πληροφορίες δεν αποτελούν συμβουλές για χρήση ή κατανάλωση φυτών και βοτάνων, αλλά έχουν καθαρά ενημερωτικό σκοπό.